كتاب خط سوم (درباره شمس تبريزی)

آن خطاط

سه گونه خط نوشتی؛

یکی او خواندی، لاغیر،

یکی را، هم او خواندی هم غیر،

یکی، نه او خواندی، نه غیر او،

آن خط سوم منم،

کتاب خط سوم نوشته دکتر ناصر الدین صاحب الزمانی با این عبارت از شمس تبریزی آغاز می شود. کتابی که درباره شخصیت، سخنان و اندیشه شمس تبریزی است. وی در ابتدای این کتاب نوشته است مهم ترین نوشته های فارسی درباره شمس، سه اثر است:

۱) بهاءالدین سلطان ولد (۷۱۲ ۶۲۳ هـ/ ۱۳۱۲ ۱۲۲۶م)؛ مثنوی ولد یا ولد نامه، تصحیح جلال همایی، تهران، ۱۳۱۵. سلطان ولد فرزند مولوی است که خود، شمس را دیده است و زندگانی پدر خویش و برخورد او را با شمس به مثنوی سروده است.

۲) شمس الدین احمد افلاکی؛ مناقب العارفین، تصحیح تحسین یازیجی، انتشارات انجمن تاریخ ترک، آنکارا، جلد یک، ۱۹۵۹، جلد دو، ۱۹۶۱.

این اثر، مجموعاً در ده فصل تدوین شده است. یازیجی هر فصل را نیز به بند های جداگانه شماره گذاری کرده است. شرح حال شمس در فصل چهار قرار دارد. از این رو در تمام نقل قول ها از مناقب افلاکی، برای نمونه بدین صورت اکتفا می شود. افلاکی اثر خود را در ۷۱۸ هجری/ ۱۳۱۸ میلادی آغاز کرده است و از معاصران مولانا و فرزند او، سلطان ولد، به شمار می رود.

۳) فریدون بن احمد سپهسالار؛ رساله در احوال مولانا جلال الدین، تصحیح سعید نفیسی، کتابخانه اقبال، تهران، ۱۳۲۵. سپهسالار نیز رساله خود را در سال های میان ۷۲۹ ۷۱۹ هـ/ ۱۳۲۸ ۱۳۱۹ م تالیف کرده است و از عارفانی به شمار می رود که محضر مولانا را شخصاً درک کرده اند. در نقل قول ها از سپهسالار نیز به سپهسار ۱۳۱، یعنی رساله فریدون سپهسالار، چاپ اقبال نفیسی صفحه ۱۳۱ اکتفا می شود.

بدین ترتیب، اطلاعات این سه منبع همه اطلاعات معاصران درباره شمس است و از این رو دانستن آنها برای درک احوال شمس اجتناب ناپذیر است.

از این سه منبع آنچه را که برای نمودن خصوصیات اخلاقی، شخصیت و درک زندگانی شمس سودمند بوده است، برگزیده و ترتیب آن را بازسازی کرده ایم تا خواننده خود، کم و بیش، در سیر زندگانی شمس از آغاز تا به انجام قرار گیرد.

این کتاب ۸۸۰ صفحه ای در فصل اول به کاوشی در شخصیت و آرمان شمس می پردازد، و سرفصل هایی ازجمله شخصیت شمس، شاهد سقوط زمان و عرفان درون در فصل اول جای می گیرد.

بخش دوم کتاب به سخنان شمس تبریزی اختصاص دارد که در آن سخنان او با موضوعاتی درباره انسان، درباره دیگران، درباره خود، داستان ها، آرمانگرایی ها، کلمات قصار و طنز ها آمده است. قسمت سوم کتاب فهرست ها، نشانه های اختصاری، منابع و مآخذ است.

این کتاب که در نوروز ۸۶ به چاپ بیستم رسیده است از سوی انتشارات عطائی و آشیانه کتاب وارد بازار شده است.

دوستان سعی کنند ابتدا این کتاب را حتما از طریق انتشارات مذکور و کتابفروشی های معتبر تهیه بکنند. هر چند بخاطر محدودیت در تجدید چاپ شاید یافتن این کتاب کمی دشوار باشد.

لینک دانلود کتاب خط سوم